Thơ Tuệ Sỹ

Sơ Huyền
Tang thương một giãi tóc huyền
Bãi dâu ngàn suối mấy miền hoang vu
Gởi thân gió cuốn sa mù
Áo xanh cát trắng trời thu muộn màng
Chênh vênh hoa đỏ nắng vàng
Gót xiêu dốc núi vai mang mây chiều
Tóc huyền loạn cả nguyên tiêu
Lãng du ai ngỡ cô liêu bạc đầu
Một kiếp sống, một đoạn đường lây lắt
Một đêm dài nghe thác đổ trên cao
Ta bước vội qua dòng sông biền biệt
Ðợi mưa dầm trong cánh bướm xôn xao
Một buổi sáng mắt bỗng đầy quá khứ
Ðường âm u nối lại mấy tiền thân
Ta đứng mãi trên suối ngàn vĩnh viễn
Mộng vô thường máu đỏ giữa hoàng hôn
Không Đề
Bờ bến lạ chút tư tình với bóng
Mây lạc loài ôi tóc cũ ngàn năm
Nào đâu nữa tóc em như gió cuốn
Người ra đi tâm sự với hoàng hôn
Tượng đồng tạc bóng cô liêu
Trời xanh tóc trắng bao nhiêu chuyện rồi

Này đêm rộng như khe rừng cửa biển
Hai bàn tay vén lại tóc xa xưa
Miền đất đỏ trăng đã gầy vĩnh viễn
Từ vu vơ trong giấc ngủ mơ hồ
Một lần định như sao ngàn đã định
Lại một lần nông nổi vết sa cơ
Trời vẫn vậy vẫn mây chiều gió tỉnh
Vẫn một đời nghe kể chuyện không như
Để sống chết với điêu tàn vờ vĩnh
Để mắt mù nhìn lại cuối không hư
Một lần ngại trước thông già cung kỉnh
Chẳng một lần lầm lỡ không ư?
Ngày mai nhé ta chờ mi một chuyến
Hai bàn tay vén lại tóc xa xưa


Tự Thuật
Tam thập niên tiền học khổ không
Kinh hàm đôi lũy ám tây song
Xuân hoa bất cố xuân quang lão
Tuý trúc tà phi tuý mộng hồn
Nhâm nhiễm trường mi thuỳ hoại án
Ta đà tố phát bạn tân phong
Nhất triều cước lạc huyền nhai hạ
Thuỷ ba chân không đối tịch hồng
Dịch:
Ba mươi năm trước học khổ không
Kinh điển đôi chồng che cửa song
Xuân xanh không đoái xuân già cỗi
Trúc biếc tà bay, ngát mộng lòng
Thấm thoắt mi dài buông án cũ
La đà tóc bạc lửa tàn phong
Một sớm hụt chân rơi vách núi
Mới thấy chơn không đối tịch hồng


Thơ Vô Ðề
Ðôi mắt ướt tuổi vàng khung trời hội cũ
Áo màu xanh không xanh mãi trên đồi hoang
Phút vội vã bỗng thấy mình du thủ
Thắp đèn khuya ngồi kể chuyện trăng tàn
Từ núi lạnh đến biển im muôn thuở
Ðỉnh đá này và hạt muối đó chưa tan
Cười với nắng một ngày sao chóng thế
Nay mùa đông mai mùa hạ buồn chăng!
Ðếm tóc bạc tuổi đời chưa đủ
Bụi đường dài gót mỏi đi quanh
Giờ ngó lại bốn vách tường ủ rũ
Suối nguồn xa ngược nước xuôi ngàn

Tôi Vẫn Ðợi
Tôi vẫn đợi những đêm xanh khắc khoải
Màu xanh xao trong tiếng khóc ven rừng
Trong bóng tối hận thù tha thiết mãi
Một vì sao bên khóe miệng rưng rưng.
Tôi vẫn đợi những đêm đen lặng gió
Màu đen huyền ánh mắt tự ngàn xưa
Nhìn hun hút cho dài thêm Lịch Sử
Dài con sông tràn máu lệ Quê Cha...
Tôi vẫn đợi suốt đời quên sóng vỗ
Quên những người xuôi ngược Thái Bình Dương
Người ở lại với bàn tay bạo chúa
Cọng lau gầy trĩu nặng bóng tà dương.
Rồi trước mắt ngục tù thân bé bỏng
Ngón tay nào gõ nhịp xuống tường rêu
Rồi khép lại hàng mi về cõi mộng
Như sương mai như bóng chớp mây chiều.
Bài Thơ Này được Nhạc Sĩ Phan Văn Hưng phổ nhạc Tôi Vẫn Ðợi


Mười Năm Trong Cuộc Lữ
Ngọn gió đưa anh đi mười năm phiêu lãng
Nhìn quê hương qua chứng tích điêu tàn
Triều đông hải vẫn thì thầm cát trắng
Chuyện tình người và nhịp thở của Trường sơn
Mười năm nữa anh vẫn lầm lì phố thị
Yêu rừng sâu nên khóe mắt rưng rưng
Tay anh vói trời cao chim chiều rủ rỉ
Đời lênh đênh thu cánh nhỏ bên đường
Mười năm sau anh băng rừng vượt suối
Tìm quê hương trên vết máu giữa đồng hoang
Chiều khói nhạt như hồn ai còn hận tủi
Từng con sông từng huyết lệ lan tràn
Mười năm đó anh quên mình sậy yếu
Đôi vai gầy từ thủa dựng quê hương
Anh cúi xuống nghe núi rừng hợp tấu
Bản tình ca vô tận của Đông Phương
Rồi ngày ấy anh trở về phố cũ
Giữa con đường còn rợp khói tang thương
Trong mắt biếc mang nỗi hờn thiên cổ
Vẫn chân tình như mưa lũ biên cương.


Ngồi Giữa Bãi Tha Ma
Lửa đã tắt từ buổi đầu sáng thế
Một kiếp người ray rứt bụi tro bay
Tôi ngồi mãi giữa tha ma mộ địa
Lạnh trăng ngà lụa trắng trải ngàn cây
Khuya lành lạnh gió vào run bóng quỷ
Quỷ run run hôn mãi đống xương gầy
Khóc năn nỉ sao hình hài chưa rã
Để hồn tan theo đầu lửa ma trơi
Khi tâm tư chưa là gỗ mục
Lòng đất đen còn giọt máu xanh ngời.

***
Chuyện đã kể rồi hồng hoang lững thững
Vẫy tay chào nối gót chẳng buồn trông
Cõi nào đây nghe tiếng vọng lưng chừng
Ghé lại hỏi biết đâu trời sẽ sáng
Mắt mờ mịt qua mấy dòng sông cạn
Buổi chiều dâng sóng cả bạc đầu xanh
Rồi vĩnh biệt như mấy lần ảo mộng
Rồi ra đi như nước chảy xa nguồn
Bờ bến lạ chút tự tình với bóng
Mây lạc loài ôi tóc cũ ngàn năm
Nào đâu nữa tóc em thôi gió cuốn
Người ra đi tâm sự với hoàng hôn
Làm sao tìm lại ngày qua
Tuổi xanh mờ khói trầm ca vọng về
Hình ai heo hút trên đê
Nhìn con nước lũ chiều quê nhạt mầu
Chân non cỏ nội hoa đồng
Thành hoang đá đổ mù trông khói chiều
Tượng đồng tạc bóng cô liệu
Trời xanh tóc trắng bao nhiêu chuyện rồi



Bài 2

Ta làm kẻ rong chơi từ hỗn độn
Treo gót hài trên mái tóc vào thu
Ngồi đếm mộng đi qua từng đọt lá
Rủ mi dài trên bến cỏ sương khô
Vì lêu lổng mười năm dài gối mộng
Ôm tình già quên bẵng tuổi hoàng hôn
Một buổi sáng nghe chim trời đổi giọng
Người thấy ta xô dạt bóng thiên thần
Ðất đỏ thắm nên lòng người hăm hở
Ðá chưa mòn nên lòng dạ trơ vơ
Thành phố nọ bởi mưa phùn nắng quái
Nên mười năm quên hết mộng đợi chờ.
x
Bài 3
x
Cầm lòng lại dấu chân ngày biệt xứ,
Cuộc buồn vui đâu hẹn giữa vô cùng.
Bờ bến lạ biết đâu mòn cuộc lữ
Ðể ta về uống cạn nét thu phong
Như cánh hải âu cuối trời biển lộng
Bồng bềnh bay theo cánh mỏng ngàn đời
Chạnh nhớ người xưa miền nguyệt ẩn
Thôi một lần thương gởi giữa mênh mông
Chiều lắng đọng thênh thang ghềnh đá dựng
Những nỗi buồn nhân thế cũng phôi pha,
Mầu nhiệm nào đằng sau bao huỷ diệt
Mà nụ hồng vừa nở thắm ven khe.
Khắp cả chốn đâu chẳng là tịnh độ,
Vô sự một đời trắc trở gì đâu,
Không phiền trược mong cầu chi giải thoát,
Cứ thong dong như nước chảy qua cầu.
Từ độ biết buồn câu sinh tử,
Bỏ nhà đi một thoáng riêng mình,
Mẹ già thôi khóc cho thân phụ,
Lại khóc cho đời ta phiêu linh.
Nhớ mẹ một lần trong muôn một,
Thương em biết vậy chẳng gì hơn,
Suối trăng về tắm bên đồi lạ,
Chiều thu sang hải đảo xanh rờn.
BÀI 4
x
Một kiếp sống, một đoạn đường lây lất
Một đêm dài nghe thác đổ trên cao
Ta bước vội qua dòng sông biền biệt
Ðợi mưa dầm trong cánh bướm xôn xao
Một buổi sáng mắt bỗng đầy quá khứ
Ðường âm u nối lại mấy tiền thân
Ta đứng mãi trên suối ngàn vĩnh viễn
Mộng vô thường máu đỏ giữa hoàng hôn

Ðiểm Danh
Ta biết mi bọ rùa
Gặm nhắm tàn dây bí
Ta vì đời tranh đua
Khổ nhọc mòn tâm trí
Ta biết mi là dế
Cắn đứt chân cà non
Ta vì đời đổ lệ
Nên phong kín nỗi hờn
Ta biết mi là giun
Chui dưới tầng đất thắm
Ta vì đời thiệt hơn
Ðêm nằm mơ tóc trắng

Tự Tình
Còn nghe được tiếng ve sầu
Còn yêu đốm lửa đêm sâu bập bùng
Quê người trên đỉnh Trường sơn
Cho ta gửi một nỗi hờn thiên thu.

Những năm anh đi
Ngọn gió đưa anh đi mười năm phiêu lãng,
Nhìn Quê hương qua chứng tích điêu tàn.
Triều đông hải vẫn thì thầm cát trắng:
Truyện tình người và nhịp thở của Trường sơn.
Mười năm nữa anh vẫn lầm lì phố thị,
Yêu rừng sâu nên khóe mắt rưng rưng.
Tay anh vói trời cao chim chiều rủ rỉ,
Ðời lênh đên thu cánh nhỏ bên đường.
Mười năm sau anh băng rừng vượt suối,
Tìm Quê hương trên vết máu giữa đồng hoang.
Chiều khói nhạt như hồn ai còn hận tủi,
Từng con sông từng huyết lệ lan tràn.
Mười năm đó anh quên mình sậy yếu,
Trên vai gầy từ thủa dựng Quê hương;
Anh cúi xuống nghe núi rừng hợp tấu,
Bản tình ca vô tận của Ðông phương.
Và ngày ấy anh trở về phố cũ,
Giữa con đường còn rợp khói tang thương,
Trong mắt biếc mang nỗi hờn thiên cổ
Vẫn chân tình như mưa lũ biên cương.

Chân đồi
Vác cuốc xuống chân đồi
Nắng mai hồng đôi môi
Nghiêng vai hờn tuổi trẻ
Máu đỏ rợn bên trời.
Thầy, tóc trắng bơ vơ
Con, mắt xanh đợi chờ
Ðèn khuya cùng lẻ bóng
Khúc ruột rối đường tơ.
Tuổi Thầy mơ cánh hạc
Cánh hạc vẫn chốc mòng
Mắt con mờ ráng đỏ
Ráng đỏ lệ lưng tròng
Chân đồi xanh luống cải
Ðời ta xanh viễn phương
Sống chết một câu hỏi
Sinh nhai lỡ độ đường.

Ác mộng rừng khuya
Lại ác mộng bởi rừng khuya tàn bạo đấy,
Thịt xương người vung vãi lối anh đi.
Nhưng đáy mắt không căm thù đỏ cháy,
Vì yêu em trên cây lá đọng sương mai.
Anh chiến đấu nhọc nhằn như cỏ dại,
Thoảng trông em tà áo mỏng vai gầy.
Ôi hạnh phúc, anh thấy mình nhỏ bé,
Chép tình yêu trên trang giấy trắng thơ ngây.
Ðời khách lữ biết bao giờ yên nghỉ,
Giữa rừng khuya nằm đợi bóng sao Mai.
Ðể một thoáng giấc mơ còn kinh dị,
Dáng em buồn bên suối nhỏ mây bay.

Những bước đường cùng
Không vì đời quẫn bức
Nhưng vì yêu rừng sâu
Bước đường vẫn tủi nhục
Biết mình đi về đâu
Ta muốn đi làm thuê
Ðời không thuê sức yếu
Ta mộng phương trời xa
Trời buồn mây nặng trĩu
Ven bờ thân cỏ dại
Sức sống thẹn vai gầy
Tóc trắng mờ biên ải
Nỗi hờn mây không bay
Mây không trôi về Bắc
Người mơ về Trường sơn
Nắng chiều rưng tủi nhục
Người trông trời viễn phương.

Ước hẹn
Mười năm sau anh phải về thăm phố cũ
Vì Trường sơn không có những trưa hè
Những con đường nắng cháy
Những con đường bụi đỏ
Và tình yêu trong ánh mắt rã rời.

Cúi xuống
Ta cúi xuống trên thân người bụi đỏ
Ðể nhìn sâu trong vết tích hoang đường
Ta sống lại trên môi cười rạng rỡ
Ðể nhìn sâu trong ngọn nến tàn canh.

Hoa rừng
Em trải áo trên hoa rừng man dại
Ðể hoa rừng nước cuộn biết yêu nhau
Nhưng nước cuộn xóa đời ta trên bãi
Ðể hoa rừng phong nhụy với ngàn lau.

Cây khô
Em xõa tóc cho cây khô sầu mộng
Và cây khô mạch suối khóc thương nhau
Ta cúi xuống trên môi cười chín mọng
Cũng mơ màng như phố thị nhớ rừng sâu.

Bóng Cha già
Mười lăm năm một bước đường
Ðau lòng lữ thứ đoạn trường Cha ơi
Ðêm dài tưởng tượng Cha ngồi
Gối cao tóc trắng rã rời thân con
Phù sinh một kiếp chưa tròn
Chiêm bao cánh hạc hãi hùng thiên cơ
Tuần trăng cữ nước tình cờ
Lạc loài du tử mắt mờ viễn phương
Tàn canh mộng đổ vô thường
Bơ vơ quán trọ khói hương đọa đày.

Ðời nô lệ
Núi rừng những giấc mộng đen
Tóc em xõa thanh xuân còn bé bỏng
Trên đỉnh đá mây trời tơ lụa mỏng
Ta làm thân nô lệ nhọc nhằn.

Bên bếp lạnh
Ai biết mình tóc trắng
Vì yêu ngọn nến tàn
Rừng khuya bên bếp lạnh
Ngồi đợi gió sang canh.

Trầm mặc
Anh ôm chồng sách cũ
Trầm mặc những đêm dài
Xót xa đời khách lữ
Mệnh yểu thế mà hay.

Thoáng chốc
Người mắt biếc ngây thơ ngày hội lớn
Khóe môi cười nắng quái cũng gầy hao
Như cò trắng giữa đồng xanh bất tận
Ta yêu người vì khoảnh khắc chiêm bao.

Người yêu cát bụi
Phố trưa nắng đỏ cờ hồng
Người yêu cát bụi đời không tự tình
Sầu trên thế kỷ điêu linh
Giấc mơ hoang đảo thu hình tịch liêu
Hận thù sôi giữa ráng chiều
Sông tràn núi lở nước triều mênh mông
Khói mù lấp kín trời Ðông
Trời ơi tóc trắng rũ lòng quê Cha
Con đi xào xạc tiếng gà
Ðêm đêm trông bóng thiên hà buồn tênh
Ðời không cát bụi chung tình
Người yêu cát bụi quê mình là đâu?

Một bước đường
Một bước đường thôi nhưng núi cao
Trời ơi, mây trắng đọng phương nào.
Ðò ngang neo bến đầy sương sớm;
Cạn hết ân tình nước lạnh sao?
Một bước đường xa, xa biển khơi
Mấy trùng sương mỏng nhuộm tơ trời.
Thuyền chưa ra bến bình minh đỏ,
Nhưng mấy nghìn năm tống biệt rồi.
Cho hết đêm hè trong bóng ma;
Tàn thu khói mộng trắng Ngân hà
Trời không ngưng gió chờ sương đọng,
Nhưng mấy nghìn sau ố nhạt nhòa.
Cho hết mùa thu biệt lữ hành
Rừng thu mưa máu dạt lều tranh
Ta so phấn nhụy trên màu úa,
Trên phím dương cầm, hay máu xanh?

Ðêm dài
Canh khuya tiếng trùng rủ rỉ
Ðêm dài dế vọng huyên thiên
Tôi yêu bàn tay quỉ dị
Ấn sâu trên nỗi ưu phiền
Bàn tay ửng hồng nỗi chết
Áo cơm rữa nát tinh thần
Tan đi hình hài cát bụi
Tan đi khổ nhọc sinh tồn.

Ðiểm danh
Ta biết mi bọ rùa
Gặm nhắm tàn dây bí
Ta vì đời tranh đua
Khổ nhọc mòn tâm trí
Ta biết mi là dế
Cắn đứa chân cà non
Ta vì đời đổ lệ
Nên phong kín nỗi hờn.
Ta biết mi là giun
Chui dưới tầng đất thắm
Ta vì đợi thiệt hơn
Ðêm nằm mơ tóc trắng.

Năm tàn
Lận đận năm chầy nữa
Sinh nhai ngọn gió rừng
Hàng cà phơi nắng lụa
Ngần ngại tiếng tha phương.

Hồn ai đó
Tiếng ai khóc trong đêm trường uất hận
Lời ai ru trào máu lệ bi thương
Hồn ai đó đôi tay gần sờ soạng
Là hồn tôi tìm dấu cũ Quê hương.
Ai tóc trắng sững sờ trên Tuyết Lãnh
Bước chập chờn heo hút giữa chiều sương
Viên đá nhỏ mấy nghìn năm cô quạnh
Hồn tôi đâu trong dấu vết hoang đường.

Những phím dương cầm
Tự hôm nào suối tóc ngọt lời ca
Tay Em run trên những phím lụa ngà
Thôi huyễn tượng xô người theo cát bụi
Vùng đất đỏ bàn chân ai bối rối
Ðạp cung đàn sương úa đọng vành môi
Ðường xanh xanh phơn phớt nụ ai cười
Như tơ liễu ngại ngùng lay nắng nhạt
Lời tiễn biệt nói gì sau tiếng hát
Hỏi phương nào cho nguyện ước Trường sơn
Lời Em ca phong kín nhụy hoa hờn
Anh trĩu nặng núi rừng trong đáy mắt
Mờ phố thị những chiều hôn suối tóc
Bóng ai ngồi so phím lụa đàn xưa.

Nhớ con đường thơm ngọt môi em
Tóc em tung bay sương chiều khói biếc
Dệt tơ trời thành khúc hát bâng khuâng
Tình hay mộng khi Trường sơn xa hút
Ðến bao giờ mây trắng gửi tin sang.
Hồn tôi đi trong rừng lang thang
Vọng lời ru từ ánh trăng tàn
Mắt Em nhỏ ngại ngùng song cửa
Nghe tình ca trên giọt sương tan
Bóng tôi xa đêm dài phố thị
Nhớ con đường thơm ngọt môi Em
Ơi là máu, tủi hờn nô lệ
Bóng tôi mờ suối nhỏ đêm đêm
Gót chân Em nắng vàng xua viễn phố
Những ngón hồng ngơ ngác giữa đường chim
Ôi ta nhớ như đêm dài thượng cổ
Sợi tóc mềm lơi nhịp hát trong tim.

Tiếng gà gáy trưa
Gà xơ xác gọi hồn ta từ quá khứ
Về nơi đây cùng khốn giữa điêu linh
Hương trái đắng hè thu buồn bụi đỏ
Ơi ngọt ngào đâu mái tóc Em xinh.
Từng tiếng nhỏ lẻ loi buồn thống thiết
Nghe rộn ràng trong vết lở con tim
Từ nơi đó ta ghi lời vĩnh biệt
Nắng buồn ơi là đôi mắt ân tình
Còi xa vắng giữa trưa nào lạc lõng
Môi Em hồng ta ước một vì sao
Trưa dài lắm nhưng lòng tay bé bỏng
Ðể vươn dài trên vầng trán Em cao.

Cho ta chép nốt bài thơ ấy
Ôi nhớ làm sao, Em nhỏ ơi!
Từng đêm ngục tối mộng Em cười
Ta hôn tay áo thay làn tóc
Nghe đắng môi hồng lạnh tím người!
Ðừng ghét mùa mưa, Em nhỏ ơi!
Nằm ru vách đá, chuyện lưu đày
Cho ta chút nắng bên song cửa
Ðể vẽ hình Em theo bóng mây.
Cho đến bao giờ, Em nhỏ ơi!
Tường rêu chi chít đọng phương trời
Là ta chép nốt bài thơ ấy
Ðể giết tình yêu cả mộng đời.

Giấc mơ
Ta tìm em trong giấc chiêm bao
Nỗi buồn thu nhỏ hàng cây cao
Lửa cháy quanh trời ta vẫn lạnh
Bóng tối vương đầy đôi mắt sâu
Yêu em dâng cả ráng chiều thu
Em đốt tình yêu bằng hận thù
Cháy đỏ mùa đông ta vẫn lạnh
Giấc mơ không kín dãy song tù.

Ðôi mắt nhỏ
Mắt em quán trọ của ngàn sao
Ngọt ngất hoang sơ ánh rượu đào
Pha loãng nắng tà dâng cát bụi
Ấm lòng khách lữ bước lao đao
Mắt huyền thăm thẳm mượt đêm nhung
Mưa hạt long lanh rọi nến hồng
Sương lạnh đưa người xanh khói biển
Bình minh quán trọ nắng rưng rưng.

Giao hưởng bóng tối
Ta nhớ mãi ngày đông tràn rượt ngọt
Ngày hội mùa ma quỉ khóc chơi vơi
Trưa phố thị nhạc buồn loang nắng nhạt
Chìm hư vô đáy mắt đọng ngàn khơi
Khúc nhạc ấy đưa hồn lên máu đỏ
Bước luân hồi chen chúc cọng lau xanh
Xô đẩy mãi sóng vàng không bến đỗ
Trôi lênh đênh ma quỉ rắc tro tàn
Vẫn khúc điệu tự ngàn xưa ám khói
Ép thời gian thành rượu máu trong xanh
Rượu không nhạt mà thiên tài thêm cát bụi
Thì ân tình ngây ngất cõi mong manh
Ôi tiết nhịp thiên tài hay quỉ mị
Xô hồn ta lảo đảo giữa tường cao
Trưa dài lắm ta luân hồi vô thủy
Ðổi hình hài con mắt vẫn đầy sao.

Ngục tối
Lửa đã tắt từ buổi đầu Sáng thế
Một kiếp người ray rứt bụi tro bay
Tôi ngồi mãi giữa tha ma mộ địa
Lạnh trăng tà lụa trắng trải rừng cây
Khuya rờn rợn gió vèo run bóng quỉ
Quì run run hôn mãi bóng xương gầy
Khóc năn nỉ sao hình hài chưa rã
Ðể hồn tan theo đốm lửa ma trơi
Khi tâm tư vẫn chưa là gỗ mục
Lòng đất đen còn giọt máu xanh ngời.

Bài Một
Trời ơi một buổi hoa râm
Trời chưa nắng dại tóc dầm sương khuya
Nụ cười rồi một chuyến đi
Còn e năm tháng đã về trước ta
Môi in nửa bóng trăng tà
Bài Hai
Thời gian để lại sông này
Bến bờ hiu hắt những ngày hư không
Chân non cỏ nội hoa đồng
Thành hoang đá đỏ mù trông khói chiều
Tượng đồng tạc bóng cô liêu
Chú Thích:
Hai bài thơ trên do Nguyễn Thanh Châu chép lại từ sổ tay của thầy Tuệ Sỹ khoảng năm 1972 chưa từng được in. Còn bài thơ dưới đây được viết sau năm 1975 khi thầy ở trong tù:

Cúng Dường
Phụng thử ngục tù phạn
Cúng dường Tối Thắng Tôn
Thế gian trường huyết hận
Bình bát lệ vô ngôn
Phỏng dịch:
Hai tay nâng chén cơm tù
Dâng lên từ phụ bậc thầy nhân thiên
Thế gian huyết hận triền miên
Bưng bình cơm độn lặng yên lệ trào.
(Thượng Tọa Viên Lý)
Dâng chén cơm tù lên
Cúng dường Tối Thắng Tôn
Thế gian tràn oán hận
Ôm chén lòng khóc thầm.
(Nhà thơ Vân Nguyên)
Dâng nhúm cơm tù phạm
Cúng dường Đấng Tối Cao
Cõi đời đẫm máu hận
Nâng chén nước mắt trào
(không rõ người dịch)

Tìm Em Trong Giấc Chiêm Bao
Ta tìm em trong giấc chiêm bao
Nỗi buồn thu nhỏ hàng cây cao
Cháy đỏ mùa đông ta vẫn lạnh
Bóng tối vương đầy đôi mắt sâu
Yêu em dâng cả ráng chiều thu
Em đốt tình yêu bằng hận thù
Cháy đỏ mùa đông ta vẫn lạnh
Giấc mơ không kín dãy song tù.
Trại giam X.4 Sàigòn 79
Trong giới Phật học không ai lạ gì tài năng của TT. Tuệ Sỹ về chữ Hán. Ða số những sáng tác thơ của Thầy hầu hết ở trong tù. Ban Biên Tập chúng tôi mới nhận được mười bẩy bài thơ viết bằng chữ Hán của Thầy, được Cư Sĩ Hữu Nguyên dịch ra Việt ngữ. Xin trân trọng giới thiệu cùng quý độc giả:
Cúng Dường
Phụng thử ngục tù phạn
Cúng dường Tối Thắng Tôn
Thế gian trường huyết hận
Bình bát lệ vô ngôn
Tuệ Sỹ
Dâng cơm tù phạm nầy
Cúng dường đức Như Lai
Thế gian tràn máu lệ
Nâng chén khóc không lời.
Hữu Nguyên dịch
Nhất Bôi Thanh Thủy
Tự ẩn cô phong bất vị trà
Thanh tâm thanh thủy ngoạn không hoa
Hi di nhân ảnh phong trần ngoại
Thác mộng thương thương vọng tử hà .
Tuệ Sỹ
Một Chén Nước Trong
Ẩn chốn non cao chẳng nếm trà
Nước trong lòng tịnh thưởng không hoa
Tiêu sơ nhân ảnh, xa trần tục
Gởi mộng trời xanh, ngắm ráng tà .
Hữu Nguyên dịch
Tự Thuật
Tam thập niên tiền học Khổ Không
Kinh hàm đôi lũy ám tây song
Xuân hoa bất cố xuân quang lão
Túy trúc tà phi túy mộng hồn
Nhẫm nhiễm trường mi thùy hoại án
Ta đà tố phát bạn tàn phong
Nhất triêu cước lạc huyền nhai hạ
Thủy bả Chân Không đối tịch hồng.
Tuệ Sỹ
Tự Thuật
Ba chục năm trời học Khổ Không
Kệ kinh chồng chất kín khung song
Hoa xuân chẳng đoái, tàn xuân sắc
Trúc biếc bay nghiêng, đắm mộng hồn
Mi rũ mơ màng kề án đổ
Tóc sương phơ phất đón tàn phong
Lỡ chân một sớm, thân sa vực
Mới lấy Chân Không đối Tịch Hồng.
Hữu Nguyên dịch

Triết Nhân Tưởng
Triết nhân độn thế ẩn nham trung
Ngã dã đào sinh tọa để lung
Lung lý yên hoa vô lộ xứ
Nham tiền y cựu thủy phù không .
Tuệ Sỹ
Nghĩ Về Triết nhân
Triết nhân ẩn lánh đời trong núi
Ta lại lánh đời ở đáy lao
Trong lao tuyệt nẻo yên hoa cũ
Trước núi như xưa nước vẫn trào.
Hữu Nguyên dịch


Trách Lung
Trách lung do tự tại
Tán bộ nhược nhàn du
Tiếu thoại độc ảnh hưởng
Không tiêu vĩnh nhật sầu.
Tuệ Sỹ
Ngục hẹp
Ngục hẹp còn tự tại
Thư nhàn dạo bước chơi
Nói cười riêng âm, bóng
Buồn khoảng không ngày dài .
Hữu Nguyên dịch
Biệt Cấm Phòng
Ngã cư không xứ nhất trùng thiên
Ngã giới hư vô chân cá thiền
Vô vật vô nhơn vô thậm sự
Tọa quan thiên nữ tán hoa miên.
Tuệ Sỹ
Phòng Giam Riêng
Ở xứ không biên một cõi trời
Hư vô : cảnh giới của thiền sư
Không người, không vật, không đa sự
Thiên nữ tung hoa trắng ngắm chơi .
Hữu Nguyên dịch
Dạ Tọa
Trục nhật lao tù sự cánh mang
Trung tiêu độc tọa đối hàn đăng
Không môn thiên viễn do hoài mộng
Quy lộ vô kỳ nhiệm chuyển bồng.
Tuệ Sỹ
Ðêm Ngồi Dậy
Lao lý ngày qua chuyện quẩn quanh
Nửa đêm ngồi dậy đối đèn xanh
Cửa Không xa thẳm còn ôm mộng
Chẳng nghĩ đuòng về , gánh nhẹ tênh.
Hữu Nguyên dịch

Ẩn Giả Tưởng
Tiểu ẩn cao sơn phi khả kỳ
Ðại cư náo thị dã hề hi
Tuyệt trần lung lý chân thâm sự
Vô vật vô nhân vô sở vi .
Tuệ Sỹ
Nghĩ về Người ở Ẩn
Tiểu ẩn non cao chẳng lạ gì
Chợ đời đại ẩn hiếm hoi chi
Riêng đây lao lý, xa trần thế
Không vật, không người, không sở vi.
Hữu Nguyên dịch
Mộng
Dạ tàn hồ mộng khấu thiền quynh
Lưỡng lưỡng tùng sao tiếu ngã trình
Nghĩ tọa lục đài phiên bối diệp
Không lưu khô thọ đối không đình.
Tuệ Sỹ
Mộng
Ðêm tàn theo mộng gõ thiền quan
Tùng với sao cười kẻ lỡ đàng
Ðịnh giở trang kinh trên bệ Phật
Cây khô, sân vắng chỉ còn Không.
Hữu Nguyên dịch
Tác Thi Sự
Tự tâm tự cảnh tự thành chương
Tự đối bi hoan diệc tự thường
Tha nhật Nhan Hồi tọa táng ngẫu
Tàm ty cát đoạn tán thương thương.
Tuệ Sỹ
Chuyện Làm Thơ
Tự lòng hóa cảnh để thành văn
Tự đối buồn vui, tự tịnh tâm
Tượng táng Nhan Hồi ngồi thuở ấy
Trời xanh cắt gởi nắm tơ tằm.
Hữu Nguyên dịch

Bán Niên Tù
Biệt thế phong quan cận bán niên
Ðan sa hiện quỷ ngộ thần tiên
Thanh tu bất đoạn ma hồng chưởng
Khuynh đảo Nam sơn quái lão thiên .
Tuệ Sỹ
Nửa Năm Tù
Ðóng cửa xa đời đã nửa năm
Ðan sa quỷ hiện khiến tiên lầm
Râu xanh không cắt, xoa tay đỏ
Lão quái trời xô đổ núi Nam .
Hữu Nguyên dịch
Mộng Khứ Mộng Lai
Bán niên cấm cố mộng thành ty
Ðạp biến giang hồ phóng nhiệm quy
Mộng khứ mộng lai thân ngoại vật
Mộng tàn ngốc tọa bát trường mi.
Tuệ Sỹ
Mộng Ðến Mộng Ði
Nửa năm trong ngục mộng sinh nhiều
Dạo khắp muôn nơi , bỏ hết về
Mộng đến mộng đi, thân chẳng dính
Mộng tàn ngồi ngẩn vuốt hàng mi.
Hữu Nguyên dịch

Ngọ Thụy
Thụy hồi ngọ vũ tứ khinh yên
Tưởng cá hàn phong phất diện tiền
Ðình thọ hoàng hoa thành huyễn sự
Khúc quăng an chẩm bảo cô miên.
Tuệ Sỹ
Ngủ Trưa
Tỉnh giấc, mưa trưa, ý nhẹ bay
Tưởng cơn gió lạnh thổi qua mày
Cây sân hoa cúc thành hư huyễn
Ôm mộng riêng mình, gối cánh tay.
Hữu Nguyên dịch
Tự Vấn
Vấn dư hà cố tọa lao lung
Tự chỉ khinh yên bạn ngục khung
Tâm cảnh tương trì kinh lữ mộng
Cố giao già tỏa diện hư ngung.
Tuệ Sỹ
Tự Hỏi
Hỏi sao thân lại trong lao lý
Tự chỉ khói giăng kín trại tù
Tâm cảnh giằng co tan mộng khách
Nên mang cùm ngó bãi hoang vu .
Hữu Nguyên dịch
Thạch Bích
Thạch bích tranh vanh già mộ vân
Lung trung nan kiến nhật tây trần
U nhân không đối u quang lý
Thiên cổ văn chương thiên địa tâm
TUỆ SỸ
Vách Ðá
Chênh vênh vách đá che mây
Trong tù khó thấy trời Tây chiều hồng
Bóng mờ ẩn giả nhìn Không
Ý văn muôn thuở, tấm lòng trời cao.
Hữu Nguyên dịch
Lãn Tiên Xứ
Thần tiên đáo thử luyện kim đan
Vô tửu vô hoa đan bất thành
Suy khước hồng lô ngã thụy bãi
Thử thân phi hửu khởi tằng sanh.
Tuệ Sỹ
Xứ Tiên Lười
Thần tiên đến luyện thuốc trường sinh
Không rượu, không hoa thuốc chẳng thành
Xô đổ lò hồng ta ngủ nghỉ
Thân nầy đâu đã có lần sanh.
Hữu Nguyên dịch
Tự Trào
Sơn trung ẩn ngọa nhất tàn tăng
Mộng mị huyên hoa giác cánh hoang
Ðộc đối thanh tùng khoa sở ngộ
Bách dư niên hậu sử truyền đăng.
Tuệ Sỹ
Tự Trào
Trong non nằm ẩn một sư “tàn”
Mộng mị ồn ào, tỉnh lặng câm
Riêng đối tùng xanh khoe sở ngộ
Sử còn truyền tụng quá trăm năm.
Hữu Nguyên dịch